Баспасөз релиздері - АҚШ Мемлекеттік департаменті Қазақстандағы инвестициялық ахуалға оң баға берді

АҚШ Мемлекеттік департаменті Қазақстанның 2022 жылға арналған инвестициялық ахуалы туралы есебін жариялады.

АҚШ Мемлекеттік департаментінің веб-сайтында жарияланған құжатта Қазақстанның 1991 жылы тәуелсіздік алғаннан бері нарықтық экономиканы құрудағы айтарлықтай жетістіктері атап өтілген. АҚШ Сыртқы істер министрлігі Қазақстанның ЭЫДҰ-ның халықаралық инвестициялар және көпұлтты кәсіпорындар туралы декларациясында көрсетілген әлемдік инвестициялық стандарттарға деген ұмтылысын оң бағалайды. Бұл Қазақстанды шетелдік инвесторлардың сенімді және заңға бағынатын сауда-экономикалық серіктес ретінде тануына ықпал етеді.

Қазақстан Үкіметі Президент жанындағы Шетелдік инвесторлар кеңесі және Премьер-Министрдің төрағалығымен Инвестициялық ахуалды жақсарту жөніндегі кеңес арқылы шетелдік инвесторлармен белсенді диалог жүргізеді. Қазақстан Дүниежүзілік сауда ұйымының (ДСҰ) және Еуразиялық экономикалық одақтың (ЕАЭО) мүшесі.

АҚШ Мемлекеттік департаменттің сарапшылары кез келген бизнесті egov.kz сайты арқылы онлайн тіркеу, инвестициялық келісімнің жаңа түрін енгізу, бизнесті ашу және жүргізу процедураларын жеңілдету бойынша қабылданған шаралардың тиімділігін атап өтеді. Пандемиядан кейін көп ұзамай 54 елдің, соның ішінде АҚШ азаматтары үшін визасыз режимді қайтадан іске қосуын атап өтті. Есепте инвестициялық преференциялар ретінде басым секторларда жұмыс істейтін компаниялар салықтық және кедендік жеңілдіктер, заттай гранттар, инвестициялық несиелер және жеңілдетілген жұмысқа рұқсаттар алады, бұл АҚШ пен шетелдік инвесторлар қауымдастығына оң сигналдар береді. Халықаралық қаржы институттары да Қазақстанды өз қызметі үшін тартымды ел қатарына жатқызады.

Қазақстан Президентінің судьяларды іріктеуді жетілдіру және олардың біліктілігін арттыру, сондай-ақ елімізде сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша жүргізіліп жатқан жұмыстар туралы мәлімдемелері оңды бағаланды. Одан басқа, олар олигополияға қарсы күресті, инвесторлардың зияткерлік меншік құқықтарын қорғау саласындағы заңдар мен құқықтық режимді жетілдіру бойынша жұмысты, сондай-ақ Қазақстанның көміртегі төмен экономикаға жедел көшуін қолдады.

Баяндамада 2019 жылдың сәуірінде Шетелдік инвестицияларды тарту жөніндегі Үйлестіру кеңесі құрылғаны, ол кейіннен Инвестициялық штаб болып қайта бағытталуы, Премьер-Министр Төраға және Инвестициялық омбудсмен қызметін атқаратыны айтылған. Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің Инвестициялар комитеті мен оның еншілес ұйымы «KAZAKH INVEST» Ұлттық компаниясы» АҚ инвестициялық ахуал саясаты мәселелерімен айналысады және әлеуетті жұмыс істеп тұрған инвесторлармен жұмыс істейді. Ұлттық экономика министрлігі мен Сауда және интеграция министрлігі халықаралық ұйымдармен: ЭЫДҰ, ДСҰ және Біріккен Ұлттар Ұйымының Сауда және даму жөніндегі конференциясымен (ЮНКТАД) әрекеттеседі. Қазақстан Үкіметінің Астана халықаралық қаржы орталығын (АХҚО) құруын Дубай халықаралық қаржы орталығының мысалында ерекше атап өтуге болады.

Шетелдік компанияларға АЭА-да кәсіпорындар құруға мүмкіндік беретін Қазақстандағы арнайы экономикалық аймақтардың мүмкіндіктері, шетелдік жұмыс күшін лицензиялау рәсімдерін жеңілдету, ЕАЭО ережелерімен реттелмейтін арнайы кедендік аймақ режимін құру инвесторларды тартуға тиімді әсер етеді.

Сонымен бірге, баяндамада Қазақстанның жұмыста еңбек дағдыларын, әсіресе цифрлық дағдыларды пайдалану қарқынды дамып келе жатқаны айтылады.

Қаржы секторында, Мемлекеттік департаменттің талдауына сәйкес, инвесторлар үшін ақша аудару саясаты немесе кірістерін аудару үшін шетел валютасын айырбастау мүмкіндігі туралы алаңдаушылық жоқ. Еркін құбылмалы айырбас бағамы және инфляцияға бағытталған валюталық режим бар. ХВҚ бұл баяндамасында Қазақстанның жеткілікті халықаралық резервтері бар екенін атап өтеді.

Инвестициялық ахуалға теріс әсер ететін факторлардың қатарында, АҚШ Мемлекеттік департаментінің мәліметі бойынша, жекелеген салалардағы шетелдік меншікке шектеулер, келісім-шарттар мен лицензиялаудағы қиындықтар, сондай-ақ зияткерлік меншік құқықтарының жеткіліксіз қорғалуы бар. Мысалы, қолданыстағы заң бойынша шетелдік және отандық жеке компаниялар коммерциялық кәсіпорындар құрып, оларға иелік ете алады. Шетелдік меншікке шектеулер бар, соның ішінде шетелдік БАҚ-қа 20% шектеу, ішкі және халықаралық әуе қатынасына 49% шектеу, телекоммуникация қызметтеріне 49% шектеу. Заң сонымен қатар оффшорлық компаниялардың банктер мен сақтандыру компанияларына қатысуын шектеп, шетелдіктерге зейнетақы қорлары мен ауылшаруашылық жерлерін иеленуіне тыйым салады. Шетелдік азаматтар мен компанияларға жеке күзет компанияларына қатысуға тыйым салынады.

Жалпы, АҚШ Мемлекеттік департаменті Қазақстанда қолайлы инвестициялық ахуал қалыптастыру бойынша атқарылып жатқан жұмыстарға оң баға берді.

Анықтама:

1993 жылдан 2022 жылдың бірінші тоқсанына дейінгі кезеңде Қазақстан экономикасына тікелей шетелдік инвестициялардың жалпы ағынының көлемі 395,9 млрд долларды құрады.

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің мәліметі бойынша, 2022 жылдың бірінші тоқсанында Қазақстанға тікелей шетелдік инвестициялардың (ТШИ) жалпы ағыны өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 54,1%-ға өскенін көрсетіп, 6,9 млрд долларды құрады.

Сонымен қатар, 2022 жылдың бірінші тоқсанының қорытындысы бойынша Қазақстандағы ең ірі 10 инвестор-елдің ел бойынша бөлінуі мынадай:

1. Нидерланды – $1 904,8 млн;

2. АҚШ – $1 881,3 млн;

3. Швейцария – $663,1 млн;

4. Ресей – 498,5 млн доллар;

5. Қытай – $310,1 млн;

6. Оңтүстік Корея – $259,3 млн;

7. Бельгия – $253,9 млн

8. Ұлыбритания – $121,9 млн

9. Франция – $106,7 млн

10. Түркия – $103,7 млн
    

Салалық тұрғыда құрылыс секторына ТШИ жалпы ағынының 5,8 есеге (195,5 млн. АҚШ доллары мөлшерінде), ауыл шаруашылығында – 3,1 есеге (7,8 млн. АҚШ доллары сомасында), қаржы және сақтандыру қызметі - 2,4 есе (171,8 млн. АҚШ доллары сомасында), өңдеу өнеркәсібі – 2,3 есе (746,7 млн. АҚШ доллары сомасында), әкімшілік және қосалқы қызметтер – 41,3%-ға (12,0 млн. АҚШ доллары сомасында), тау-кен өнеркәсібі – 35,8 есеге өсті. %-ға (923,3 млн. долларға), көлік және қойма шаруашылығы – 27,5%-ға (59,6 млн. долларға), көтерме және бөлшек сауда – 22,2%-ға (164,9 млн. долларға), ақпарат және байланыс – 18,6%-ға (9,8 млн. АҚШ доллары мөлшерінде), сондай-ақ кәсіптік, ғылыми және техникалық қызметтің 152,1 млн долларға, тұру және тамақтандыру қызметтеріне 18,2 млн долларға, басқа қызметтерге 18,6 млн долларға өсу байқалды.

Дереккөз: Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі Инвестициялар комитеті